گروه قانون: مبحث دوم: در سهم‌الارث وراث طبقه دوم

در تمام مواد مذکور در این مبحث، هر یک از زوجین که باشد، فرض خود را از اصل ترکه می‌برد و این فرض عبارت است از نصف اصل‌ ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه.

‌مُتَقَرِّبین به مادر هم، اعم از اجداد یا کلاله، فرض خود را از اصل ترکه می‌برند.

‌هرگاه به واسطه ورود زوجه یا زوجه نقصی موجود گردد، نقص بر کلاله ابوینی یا ابی یا بر اجداد ابی وارد می‌شود.

در صورت اجتماع کلاله ابوینی و ابی و امی، کلاله ابی ارث نمی‌برد.

در تمام صُوَر مذکوره در مواد فوق، اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد اخوه قائم مقام آن‌ها شده و با اجداد ارث می‌برند. در این صورت، تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه بر حسب نسل به عمل می‌آید. یعنی هر نسل، حصه کسی را می‌برد که به واسطه او به میت می‌رسد. بنابراین، ‌اولاد اخوه ابوینی یا ابی، حصه اخوه ابوینی یا ابی تنها، و اولاد کَلالِه امی، حصه کلاله امی را می‌برند.

‌در تقسیم بین افراد یک نسل، اگر اولاد اخوه ابوینی یا ابی تنها باشند، ذکور دو برابر اناث می‌برد، و اگر از کلاله می‌باشند، بِالسَویه تقسیم می‌کنند.

هرگاه میت، اجداد و کلاله با هم داشته باشد، دو ثلث ترکه به وراثی می‌رسد که از طرف پدر قرابت دارند، و در تقسیم آن، حصه ذکور دو‌ برابر اناث خواهد بود، و یک ثلث به وراثی می‌رسد که از طرف مادر قرابت دارند و بین خود بِالسَویه تقسیم می‌نمایند؛ لیکن، اگر خویش مادری فقط یک ‌برادر یا یک خواهر امی‌ باشد، فقط سُدس ترکه به او تعلق خواهد گرفت.

هرگاه ورثه اجداد یا جدات باشد، ترکه به طریق ذیل تقسیم می‌شود:

‌اگر جد یا جده تنها باشد، اعم از ابی یا امی، تمام ترکه به او تعلق می‌گیرد.

‌اگر اجداد و جدات متعدد باشند، در صورتی که ابی باشند، ذکور دو برابر اناث می‌برد، و اگر همه امی‌ باشند، بین آنها بِالسَویه تقسیم می‌گردد.

اگر جد یا جده ابی و جد یا جده امی با هم باشند، ثلث ترکه به جد یا جده امی می‌رسد، و در صورت تعدد اجداد امی، آن ثلث بین آنها بالسویه تقسیم‌ می‌شود و دو ثلث دیگر به جد یا جده ابی می‌ر‌سد، و در صورت تعدد، حِصِه ذکور از آن دو ثلث دو برابر حصه اناث خواهد بود.

هرگاه اخوه ابوینی و اخوه امی با هم باشند، تقسیم به طریق ذیل می‌شود:

‌اگر برادر یا خواهر امی یکی باشد، سدس ترکه را می‌برد و بقیه مال اخوه ابوینی یا ابی است که به طریق مذکور در فوق تقسیم می‌نمایند.
‌اگر کلاله امی متعدد باشند، ثلث ترکه به آنها تعلق گرفته و بین خود بِالسَویه تقسیم می‌کنند و بقیه مال اخوه ابوینی یا ابی است که مطابق مقررات مذکور در فوق تقسیم می‌نمایند.

اگر وراث چند برادر امی یا چند خواهر امی یا چند برادر و خواهر امی باشند، ترکه بین آنها بِالسَویه تقسیم می‌شود.

اگر وارث میت، چند برادر و خواهر ابوینی یا چند برادر و خواهر ابی باشند، حِصِه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.

اگر وارث میت چند برادر ابوینی یا چند برادر ابی یا چند خواهر ابوینی و چند خواهر ابی باشند، ترکه بین آنها بِالسَویه تقسیم می‌شود.

اگر میت اخوه ابوینی داشته باشد، اخوه ابی ارث نمی‌برند. در صورت نبودن اخوه ابوینی، اخوه ابی حصه ارث آنها را می‌برند.

‌اخوه ابوینی و اخوه ابی هیچکدام اخوه امی را از ارث محروم نمی‌کنند.